بسیاری هستند که به صدا و سیما لقب رسانه ملی می‌دهند؛ اما در مقابل جماعت بیشتری هستند که این لقب را قبول ندارند. اما خروجی این سازمان، بیشتر به رسانه‌ای شبیه است که بر اساس «میل» عده‌ای اداره می‌شود.

فارغ از محتوای برنامه‌ها که غالبا علیه یک جریان سیاسی و به نفع جریان دیگر است، مجری‌های این روزهای جام‌جم هم غالبا از همان طیف غالبی و حاکم یا به عبارت بهتر دردانه‌های صدا و سیما هستند.

در برخی برنامه‌های صدا و سیما، به وضوح درباره یک دولت مواضع تند و خصمانه اتخاذ می‌شود. مجریان این برنامه‌ها حتی الان که دیگر دو سال از پایان کار دولت حسن روحانی گذشته، همچنان در برنامه‌هایشان علیه رئیس‌جمهوری سابق و وزرای قبلی بخصوص جواد ظریف وزیر امور خارجه پیشین صحبت می‌کنند.

ناظران معتقدند که این طیف سیاسی نزدیک به جبهه پایداری است و این تشکل تندروی محافظه‌کار، عنان افکار عمومی مخاطبان ثابت صدا و سیما را در دست گرفته است.

برنامه‌هایی در این سازمان تهیه و تولید می‌شود که گویا کار ویژه آن‌ها در دولت قبل بود و قوه مجریه سابق را تحت سنگین‌ترین هجمه‌ها و تخریب‌های خود قرار می‌داد. البته که در دولت فعلی، آتش انتقاداتشان را کم کرده‌اند و حتی می‌توان گفت خاموش شده است.

برنامه «ثریا»؛ توپخانه‌ای علیه دولت روحانی

یکی از برنامه‌هایی که به توپخانه‌ای علیه دولت یازدهم و دوازدهم تبدیل شده بود و این روزها در نقش ستایشگر دولت سیزدهم ظاهر شده، برنامه ثریا است. «محسن مقصودی» مجری این برنامه از تریبون زنده شبکه یک آنچه میل داشت را خطاب به دولت روحانی می‌گفت و پخش می‌کرد.

شعار این برنامه «دیدبانی برای پیشرفت ایران» است. مقصودی علاوه بر مجری این برنامه، تهیه‌کننده آن نیز هست. اما موسسه‌ی پشت‌سر این برنامه جالب توجه است. آبان ماه ۱۳۹۴، موسسه‌ای با نام «پردیس دیدبان پیشرفت طرح فردای ایرانیان» تاسیس شد؛ شرکتی که «محسن مقصودی» مدیرعامل آن تعیین شد و اعضای دیگر آن هم از دوستان او بودند.

نکته جالب توجه درباره این موسسه آنجاییست که «پردیس دیدبان پیشرفت طرح فردای ایرانیان» تهیه‌کننده‌ی مستندهای برنامه ثریا است؛ به عبارت دیگر، محسن مقصودی، هم تهیه‌کننده برنامه ثریا است و هم مدیرعامل موسسه‌ای که مستندهای ثریا را تهیه می‌کند و در مالکیت سازمان صدا و سیما نیز نیست. سال ۱۳۹۷، طبق آگهی منتشره در روزنامه رسمی، این موسسه نام خود را به «فرهنگی هنری پردیس دیدبان پیشرفت طرح فردای ایرانیان» تغییر داد؛ به عبارت دیگر، عنوان «فرهنگی هنری» به ابتدای نام موسسه اضافه شد.

اعضای فعلی

در آخرین آگهی تغییرات این شرکت به تاریخ تیر ماه ۱۴۰۱، «محسن مقصودی» به سمت مدیرعامل و عضو هیات مدیره، «محسن حاج کرمی خوزانی» به سمت رئیس هیات مدیره، «علیرضا بوالی» به سمت عضو هیات مدیره، «شهاب‌الدین کاگنج» به سمت عضو هیات مدیره (خارج از شرکا) و «مسعود محمدی» به سمت عضو هیات مدیره (خارج از شرکا) تعیین شدند.

به غیر از مقصودی که تهیه‌کننده و مجری برنامه ثریا است، «محسن حاج کرمی» در این برنامه، به عنوان مجری طرح و جانشین تهیه‌کننده، حضور دارد. «شهاب‌الدین کاگنج» هم مدیر هنری و گرافیک این برنامه معرفی شده است.

ریزش‌های موسسه دیدبان

شهریور ۹۷، چند تن از موسسان اولیه از زمره شرکا خارج شدند؛ یکی از آنها «سید حسن موسوی‌فرد» است که سال ۱۳۹۴ تحت عنوان «پژوهشگر برنامه ثریا» مصاحبه‌ای انجام داده بود.

«وحید اشتری» که این روزها در فضای مجازی به عنوان افشاگر فساد شناخته می‌شود، یکی از اعضای آن بود. البته اشتری شهریور ۱۳۹۷ از جمع اعضای این شرکت خارج شد.

رضا جوهرچی دیگر شریک مجری ثریا در موسسه بود که او هم از لیست شرکا خارج شد. او هم در مقطعی در برنامه ثریا نقش جانشین تهیه‌کننده را داشته است. او سال ۹۴ در یک پرسش و پاسخ گفته بود: «تهیه و تولید برنامه تلویزیونی زنده ثریا، بارزترین فعالیت این مؤسسه است». منظور او از این موسسه، همان شرکت خودشان است.

هیات موسس، از جنس عدالتخواه و نزدیک به پایداری

مجموع اسامی هیات موسس اولیه نشان می‌دهد، این گعده دوستانه که نام موسسه بر آن گذاشته‌اند، از طیف سیاسی موسوم به عدالتخواهان بوده‌اند که قرابت زیادی با تفکرات جبهه پایداری دارند. کما اینکه مقصودی چهره شاخص این موسسه و مجری برنامه ثریا، در جریان مذاکرات هسته‌ای ایران و شش قدرت جهانی، همان خطی را پی می‌گرفت که تندروها و جبهه پایداری داشتند. مخالفت با برجام و خفیف کردن دستاوردهای آن و ایرادات بنی‌اسرائیلی به دولت از جمله راهبردهای این برنامه در طول دوران مذاکرات و بعد از آن بود.

حالا اما نحوه برخوردشان با دولت محبوبشان کاملا متفاوت شده است. مجری برنامه که روزگاری تندترین اظهارات را علیه دولتی‌ها داشت، حالا در برنامه‌اش از برخی کم‌کاری‌ها «گلایه» می‌کند و وقتی محمد مخبر معاون اول رئیسی با آنها تماس می‌گیرد تا توضیح ارائه کند، در رثای این حرکت او در شبکه‌های اجتماعی می‌نویسد و رسانه‌های دولتی نیز منتشر می‌کنند!

مستندهایی پر هزینه

این موسسه مستندهایی تهیه می‌کند که یا روایت‌گر است یا مجری و تهیه‌کننده ثریا به عنوان راوی حضور دارد. برخی مستندها در کشورهای دور و نزدیک تولید شده‌اند؛ از ونزوئلا و روسیه تا سوریه و عمان. همین سفرهای تیم تولید این مستندها نیز جای سوال است که هزینه و بودجه این سفرها از کجا تامین می‌شوند؟

تولید در «دیدبان»، تهیه در «اوج»

اما ماجرای دورهمی این افراد در برنامه ثریا وقتی جالب‌تر می‌شود که در پایان برخی مستندهای ساخته شده توسط گروه برنامه ثریا، آمده: تهیه شده در سازمان هنری رسانه‌ای اوج.

در سال ۱۳۹۷، موسسه دیدبان با چهار مستند «درآغوش فرانسه»، «جوجه های انگلیسی»، «گنج پنهان» و «انبوه‌های تنها» در جشنواره «عمار» حاضر شده بود؛ چهار مستندی که به گفته مقصودی، «تولید موسسه دیدبان و تهیه شده در سازمان فرهنگی هنری اوج هستند».

سازمان اوج را حتما یادتان هست؛ همان تهیه کننده مستندهایی علیه دولت مانند «پرزیدنت آکتور سینما»؛ همان همکار امیرتتلو در تولید کلیپ انرژی هسته‌ای بر روی یک ناو ارتش در دریای خزر؛ همان سرمایه‌گذار «پایتخت ۵»، و چند فیلم از حاتمی‌کیا. البته تولیدات ثریا هم در حمله به دولت، دست کمی از اوج ندارد و شاید همین باعث شده باشد با هم همکاری کنند.

دورهمی یا برنامه در صدا و سیمای ملی؟!

سال ۹۳ در خلال اوج فعالیت‌های اوج، سخنگوی سپاه در مصاحبه‌ای گفت «با توجه به رویکرد حمایتی سپاه از مجموعه اوج تولیدات این مرکز را نمی‌توان الزاما خروجی و محصول رسمی مجموعه سپاه دانست». سال ۹۶ هم مدیر وقت موسسه اوج درباره حامی مالی اوج شفاف صحبت کرد: «افتخار سازمان اوج این است که از هیچ سفارتخانه‌ی خارجی پول نمی‌گیرد و با افتخار از سپاه پاسداران حمایت می‌گیرد». سازمان اوج در چند سال اخیر، در لوایح بودجه سالیانه، ذیل قرارگاه فرهنگی بقیة‌الله سپاه پاسداران، قرار می گیرد و بودجه‌ای حدود ۱۰۰ میلیارد تومانی به آن اختصاص داده می‌شود.

با وجود حضور محسن مقصودی و شرکا در تهیه برنامه ثریا و همچنین کمک‌های اوج در تهیه مستندهای ثریا، نام «دورهمی» بیشتر برازنده این برنامه است.